«Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» M. Howard / Βιβιλοκρισίες

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο Μ. Χάουαρντ είναι ένας από τους σημαντικότερους στρατιωτικούς ιστορικούς του καιρού μας. Μαζί με τον Κίγκαν, τον Χάνσον, τον Κλίβελαντ, το Γουάλτζερ και τον Πάρετ, ο εν λόγω ιστορικός διεύρυνε την αντίληψη που μέχρι πρότινος επικρατούσε για το τι είναι ο πόλεμος, μη διστάζοντας να συγκρουστεί -σε μικρότερο σαφώς βαθμό από τον Κίγκαν- με την αυθεντία του Κλαούζεβιτς. Για τη γενιά αυτή, ο πόλεμος δεν είναι απλά “η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα”, αλλά μια πολυσύνθετη κατάσταση που διαθέτει βαθύτατα ερείσματα στον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Ο Χάουαρντ χωρίζει το βιβλίο του σε οκτώ κεφάλαια, ξεκινώντας από το Μεσαίωνα και φθάνοντας στην πυρηνική εποχή. Κατά τη γνώμη του, η ιστορία δέκα περίπου αιώνα είναι οι πόλεμοι των ιπποτών (1ο κεφάλαιο), των μισθοφόρων (2ο κεφάλαιο), των εμπόρων (3ο), των επαγγελματιών (4ο), της επανάστασης (5ο), των εθνών (6ο), της τεχνολογίας (7ο) και η πυρηνική εποχή (8ο) με το αντιπολεμικό κλίμα που επέφερε. Επρόκειτο βέβαια για μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση, τουλάχιστον αν αναλογιστούμε την ιδιότητα του συγγραφέα. Πράγματι, ο Χάουαρντ οικοδομεί ολόκληρο το σύστημά του με βάση τον τρόπο διεξαγωγής των ένοπλων συγκρούσεων, κάτι το οποίο επιδέχεται πολλών συζητήσεων.

Επιπλέον, το κέντρο βάρους του βιβλίου βρίσκεται στην Ευρώπη, κάτι το οποίο εξάλλου παραδέχεται εξαρχής ο δημιουργός του. Σε διάφορες περιόδους όμως, οι Ασιάτες νομάδες εισβολείς, οι αυτοκρατορίες της Άπω Ανατολής, οι ιθαγενείς της αμερικανικής ηπείρου και διάφορες άλλες ομάδες επηρέασαν καθοριστικά το παγκόσμιο γίγνεσθαι μα και την ίδια την Ευρώπη, την οποία ο Χάουαρντ θέτει στο επίκεντρο. Αυτός ο απομονωτικός ευρωκεντρισμός αποτελεί ίσως το μόνο σοβαρό ψεγάδι του βιβλίου, καθώς περιορίζει την εξαιρετική οπτική του. Είναι βέβαια μια αδυναμία την οποία καμιά συνθετική δουλειά δεν μπορεί να αποφύγει, ιδίως όταν οι σελίδες της είναι τόσο περιορισμένες.

Τί όμως καθιστά ξεχωριστό αυτό το βιβλίο; Πιστός στη γραμμή της αλληλεπίδρασης του πολέμου με τον πολιτισμό, ο Χάουαρντ αναλύει διεξοδικά τις τεχνολογικές αλλαγές, την εκάστοτε στρατιωτική τακτική αλλά και ορισμένες θεμελιώδεις κοινωνικές μεταβολές. Παρά το μικρό μέγεθος του έργου, η εξαιρετική γραφή του συγγραφέα συμπυκνώνει άριστα δέκα αιώνες πολεμικής ιστορίας, κάνοντας χρήση των πλέον σύγχρονων ερμηνευτικών μεθόδων. Ο αριστοτεχνικός τρόπος με τον οποίο ο Χάουαρντ αναλύει την κάθε περίοδο ικανοποιεί έτσι τόσο τον αρχάριο όσο και τον πλέον έμπειρο μελετητή.

Εν κατακλείδι, “Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ” αποτελεί ένα εξαιρετικό βιβλίο για όποιον ενδιαφέρεται για την πολεμική ιστορία. Ο Χάουαρντ, δίχως να διαθέτει ίσως τον συγκρουσιακό χαρακτήρα γραφής του Κίγκαν, έχει τη μοναδική ικανότητα να είναι άμεσος, ευθύς και περιεκτικός. Στις 250 περίπου σελίδες του βιβλίου πετυχαίνει να καταδείξει πως ο πόλεμος επηρέασε τον ευρωπαϊκό χώρο σε μια ιδιαίτερα μακρά περίοδο. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα, του οποίο όμως το τελικό αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητικό.

του Μανώλη Πέπονα,
Ιστορικός

Κατηγορία: ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Tags: MICHAEL HOWARD, ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ, ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ, Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ