Πασχαλία Τραυλού: «Έγινα συγγραφέας από ζήλια…» / Συνέντευξη

εικόνα από gynaikamagazine

Συνέντευξη στον Γιώργο Κόκκινο
7/9/2018

 

Φιλοξενούμενη σήμερα στον Γιώργο Κόκκινο και το eBooks4Greeks είναι η μυθιστοριογράφος Πασχαλία Τραυλού.

Η Πασχαλία Τραυλού γεννήθηκε στην Τρίπολη Αρκαδίας. Τα παιδικά της χρόνια άλλαζε συχνά τόπο διαμονής, λόγω των μεταθέσεων του στρατιωτικού πατέρα της. Από νωρίς ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, τη μουσική και τον γραπτό λόγο. Σπούδασε ελληνική κλασική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ διηγήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογές. Ανήκει στη συντακτική ομάδα του λογοτεχνικού περιοδικού «diavasame.gr». Μυθιστορήματα της όπως το «Ήθελα μόνο ένα αντίο», «Η γυναίκα του φάρου», «Τα ρόδα της σιωπής», «Θεοί από στάχτη», «Άνθρωποι από στάχτη» κα. έχουν αγγίξει το αναγνωστικό κοινό.

 

― Αγαπητή Πασχαλία, σας γνώρισα ως συγγραφέα για πρώτη φορά όταν φίλη μου έφερε ως δώρο το βιβλίο σας «Η ματζίκα της αγάπης» το οποίο μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Έκτοτε παρακολουθούσα τη συγγραφική σας πορεία μέσα στο χρόνο, η οποία μπορώ να πω πως ήταν ιδιαίτερα εμπλουτισμένη από νέους τίτλους. Τι ήταν αυτό όμως που έκανε την Πασχαλία Τραυλού να συγγράψει για πρώτη φορά ένα μυθιστόρημα; Ποιο το ερέθισμα;

Η ζήλια… Η δημιουργική ζήλια… Από παιδί διάβαζα λογοτεχνία και μάλιστα βιβλία που απευθύνονταν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Πέρα από την Πηνελόπη Δέλτα και τον Ιούλιο Βερν που τους ξεκοκάλισα το καλοκαίρι από την Τρίτη Δημοτικού προς Τετάρτη, έτυχε να πέσει στα χέρια μου η Καλύβα του μπάρμπα Θωμά και το Όσα παίρνει ο Άνεμος πριν το δω στο σινεμά. Το αποτέλεσμα ήταν λίγο πριν τελειώσω το γυμνάσιο να αποκτήσω ένα δημιουργικό «θράσος», να ξεκινήσω δηλαδή ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστές μαύρους αφεντάδες και δούλους λευκούς… Αυτή ήταν η πρώτη μυθιστορηματική μου σύλληψη. Εννοείται πως εκείνες τις πρώτες σελίδες τις έχω καταχωνιάσει για ευνόητους λόγους μιας και δεν θέλω να τις διαβάσει κανείς. Τόση ντροπή…

 

― Ψάχνοντας την πλούσια βιβλιογραφία σας, ανακάλυψα πως έχετε συγγράψει και μυθιστορήματα που φαίνεται να είναι βασισμένα σε πηγές, σε αληθινά γεγονότα και περιστατικά της χώρας μας, που ξεκινούν από τα πολύ παλιά χρόνια. Για παράδειγμα το «Ήθελα μόνο ένα αντίο» τοποθετείται στην Σμύρνη το 1922 που παραπέμπει στα γεγονότα της Σμύρνης. Τοποθετούνται τα πρόσωπα των ιστοριών σας σε ιστορική συνάρτηση με τα αληθινά γεγονότα; Πιστεύετε ότι αυτό δίνει και το ερέθισμα στον αναγνώστη να τοποθετηθεί ο ίδιος στο επίκεντρο αυτών των ιστορικών γεγονότων;

Ως φιλόλογος δεν μπορώ να απαρνηθώ ένα κομμάτι του εαυτού μου, την ιστορική αναφορά και αναζήτηση. Ως εκ τούτου, σχεδόν εναλλάξ στα βιβλία μου καταπιάνομαι με θέματα που έχουν ιστορική ατμόσφαιρα, μιας και ετούτη η διαδικασία αποτελεί και για μένα ένα ευχάριστο τρικ για να ξαναπερνώ το γράμμα της ιστορίας και να διεισδύω βαθύτερα στην ιστορική αλήθεια, αυτή που κρύβεται στην καθημερινότητα των ανθρώπων μέσα σε δύσκολες ιστορικές συγκυρίες. Εξάλλου, αυτή η μεταφορά στο παρελθόν είναι μια μοναδική εμπειρία για συγγραφείς και αναγνώστες. Η ιστορική ατμόσφαιρα σαφώς και επιβάλλεται να είναι σχολαστικά ελεγμένη και σ’ αυτή να προσαρμόζονται οι δράσεις και οι ήρωες καθώς αυτό αποτελεί επιτακτικό καθήκον κάθε σοβαρού μυθιστοριογράφου. Με αυτό τον τρόπο ο αναγνώστης μυείται σε μια εποχή αλλά αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται και η αληθοφάνεια της μυθοπλασίας, η μαεστρία της γλώσσας, η συναρπαστική πλοκή. Η ιστορική αναφορά μπορεί να γίνει ακόμη και κουραστική αν ο δημιουργός δεν της χαρίσει λογοτεχνική σαγήνη.

 

― Ένα ακόμα βιβλίο σας που έτυχε να μελετήσω ήταν και το «Οι εραστές της γραφής» που δεν είναι μυθιστόρημα, αλλά ένα εύστοχο δοκίμιο συγγραφής. Το προτείνετε ως «σπουδή», ως μάθημα σε νέους λογοτέχνες ή αυτό μπορεί να αποτελέσει ερέθισμα στο πως η σκέψη μπορεί να μεταφερθεί στο χέρι του συγγραφέα; Μιλήστε μας λίγο για το συγκεκριμένο εγχειρίδιο.

Το συγκεκριμένο δοκίμιο, στόχο είχε να παρουσιάσει τις ψυχολογικές κατά βάση διεργασίες που περνάει ένας δημιουργός κατά τη λογοτεχνική του περιπέτεια και το ρόλο που διαδραματίζει το περιβάλλον του στην διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσής του αλλά και ως προωθητικός ή ανασταλτικός παράγοντας του έργου του. Θεώρησα χρήσιμο να επισημάνω τα στάδια στα οποία ο δημιουργός ενδέχεται να απογοητευτεί, να σκοντάψει, να αυτοαναιρέσει τη δουλειά του, να κουραστεί ή ακόμη και να τα παρατήσει. Όταν γνωρίζει όμως πως αυτές τις ατραπούς τις διασχίζουμε όλοι οι εραστές της γραφής, πιστεύω πως θα ατσαλωθεί και θα επιμείνει.

 

 

― Πώς είναι ο κόσμος των εκδόσεων σε γενικές γραμμές, καλός ή κακός; Τα περισσότερα βιβλία σας είδα ότι έχουν τυπωθεί για λογαριασμό των εκδόσεων Ψυχογιός, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μάλλον εκδοτικά έχετε μείνει ικανοποιημένη από την συνεργασία σας. Μιλήστε μας λίγο για την εκδοτική σας εμπειρία, αλλά και πως προέκυψε το πρόσφατο βιβλίο σας στις εκδόσεις Διόπτρα, με τίτλο «Θεοί από στάχτη».

Οι εκδότες είναι ο δίαυλος μέσα από τον οποίο ένα έργο περνάει στο κοινό. Δεν είναι μόνο το έργο τυπωμένο σε ένα χαρτί. Είναι η «ενσάρκωση» της ψυχής και της ανάσας του συγγραφέα. Όπως κάποιος διαλέγει ή πρέπει να διαλέγει το σύντροφό του για να κάνει το παιδί του, έτσι και ο συγγραφέας νομίζω πως πρέπει να έχει χημεία με τον εκδότη του. Να υπάρχει αλληλοσεβασμός, στήριξη, κατανόηση, εντιμότητα, συνέπεια. Έπειτα, υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι που εξειδικεύονται σε συγκεκριμένο είδος έκδοσης. Άλλοι εκδίδουν κυρίως ποίηση, άλλοι ξένη λογοτεχνία ή δοκίμιο, άλλοι δίνουν έμφαση στην popular λογοτεχνία και πάει λέγοντας. Όπως όμως οι άνθρωποι, έτσι και οι συγγραφείς εξελίσσονται με αποτέλεσμα να αλλάζει κάποιες φορές και η εικόνα του εαυτού τους και κατ’ επέκταση του έργου τους. Τότε μπορεί να οδηγηθεί σε αλλαγή εκδοτικής στέγης. Σαφώς και ήμουν ικανοποιημένη από τη συνεργασία μου στις εκδόσεις Ψυχογιός όπως και είμαι τώρα ευχαριστημένη από τη συνεργασία μου με τις εκδόσεις Διόπτρα. Γι’ αυτό και συνεχίζω.

 

― Με λίγα συνοπτικά λόγια, τί αποτελεί για εσάς λογοτεχνία; Για την ακρίβεια, τί θεωρείτε εσείς «καλή» λογοτεχνία; Υπάρχει καλή και κακή λογοτεχνία τελικά;

«…μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν…», όπως ακριβώς όρισε την τραγωδία ο Αριστοτέλης. Υπάρχει λογοτεχνία έντιμη, «βασανισμένη» λέξη, προσεκτική δημιουργία και εμβάθυνση χαρακτήρων, γλυπτική εικόνων, μίμηση πράξης εν τοις πράγμασι και όχι μια πρόχειρη και επιδερμική καταγραφή μιας ιστορίας. Απόδειξη; Το ίδιο θέμα από διαφορετικές πένες μπορεί να καταβαραθρωθεί ή να απογειωθεί. Καταλύτης; Ο αναγνώστης που το πρώτο θα το πετάξει στην άκρη γιατί δεν θα του πει τίποτε και το δεύτερο θα το διαβάσει σε μια νύχτα. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο να επισημανθεί ότι το καλό και το κακό στη λογοτεχνία είναι συχνά υποκειμενικό και σχετικό. Ανάλογα με τις κεραίες και τις ανάγκες καθενός διαμορφώνεται και η άποψή του. Άρα για να κριθεί η καλή ή κακή λογοτεχνία θεωρώ απαραίτητα και κάποια γνωστικά και αισθητικά εφόδια. Λυπάμαι αλλά δεν θα ισχυριστώ το δικαίωμα της ελευθερίας της άποψης δίχως υπόβαθρο.

 

«…Λυπάμαι αλλά δεν θα ισχυριστώ το
δικαίωμα της ελευθερίας της άποψης δίχως υπόβαθρο..…»

 

 

― Ποια είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σχέδια μιας εκ των πλέον επιτυχημένων συγγραφέων που έχουμε στην Ελλάδα, της Πασχαλίας Τραυλού, μετά την πνευματική παρακαταθήκη σας που μετουσιώνεται σε βιβλία, κείμενα (ένα δοκίμιο συγγραφής) και συνεντεύξεις σας;

Δεν κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια ούτε και θεωρώ τον εαυτό μου επιτυχημένο. Θεωρώ πως στη λογοτεχνία αξία έχει η διάρκεια στο χρόνο και αυτή δεν έχει κριθεί ακόμη στην περίπτωσή μου. Προς το παρόν ολοκληρώνω τον τρίτο τόμο της τριλογίας και κρατώ σημειώσεις από καινούρια ερεθίσματα. Έπειτα από την έκδοση και του τρίτου βιβλίου, θα χρειαστώ ξεκούραση και περισυλλογή. Σχεδιάζω κάποια ταξίδια.

 

«…στη λογοτεχνία αξία έχει η διάρκεια στο χρόνο..…»

 

― Από την εμπειρία σας, πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να ξεκινήσει κάποιος την παρουσία του βιβλιογραφικά. Εννοώντας αν χρειάζεται κάποιου είδους αποδοχή του κόσμου πρωτίστως ή αν μπορεί ο καθένας να προχωρήσει σε μια κυκλοφορία βιβλίου που έγραψε έτσι αυτόβουλα, ίσως και με δική του οικονομική επιβάρυνση; Τι χρειάζεται για να το πραγματώσει σαν εγχείρημα;

Γενικά δεν υποστηρίζω την αυτοέκδοση. Είτε μας αρέσει είτε όχι, έχει αποδειχτεί πως οι εκδότες διαθέτουν το απαραίτητο δίκτυο διακίνησης για να φτάσει στο ευρύ κοινό το βιβλίο, έχουν την τεχνογνωσία της προώθησης, το μάρκετινγκ κλπ. Ένας άνθρωπος μόνος του όσο και να δουλέψει δεν θα φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο για το οποίο χρειάζονται και αρκετά χρήματα, δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν θεωρώ χαμηλά τα ποσοστά πνευματικών δικαιωμάτων των συγγραφέων στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, για μένα πάντα είχε σημασία να πιστέψουν στο έργο μου πριν το εκδώσω. Δεν είχε καμία αξία καν να εκδώσω ένα βιβλίο διεκπεραιωτικά, δίχως ο ίδιος ο εκδότης μου να είναι ικανοποιημένος απ’ αυτό και να ελπίζει στην επιτυχία του. Ήταν και είναι πάντα μέρος της δημιουργικής μου προσδοκίας.

 

― Εσείς έτυχε να δοκιμάσατε να συγγράψετε στίχους πέρα από πεζά κείμενα, αλλά και αν αυτά αξιοποιήθηκαν κάπως μεταγενέστερα, ή αν τέλος πάντων περιέχονται τυχόν στίχοι σας μέσα στα βιβλία σας, έτσι που να μπορεί να ταιριάζουν με την υπόθεση του έργου; Αν ναι, σε ποια βιβλία;

Στίχοι εμπεριέχονται σε βιβλία μου. Σίγουρα στους «Ανθρώπους από στάχτη». Και φυσικά ενδυναμώνουν την υπόθεση. Αλλιώς δεν θα έμπαιναν.

 

― Ποιους γνωστούς λογοτέχνες διαβάζατε και θαυμάζατε κατά καιρούς και γιατί; Τι ήταν αυτό που κέντρισε την περιέργεια της Πασχαλίας Τραυλού να γράψει και η ίδια ιστορίες;

Θα μπορούσα να γράφω μέρες. Με συγκλόνισε ο Πάτρικ Ζίσκιντ όχι μόνο με το Άρωμα αλλά και με το Περιστέρι, o Moυρακάμι με το 1Q84, η Λάγκμπεργκ με τη γοργόνα της, ο Παπαδιαμάντης με τη φόνισσα, ο Αλμπέρ Καμύ με την Πανούκλα, ο Όσκαρ Ουάιλντ με το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι. Όλοι αυτοί άφησαν το σημάδι τους μέσα τους και με έκαναν να ζηλέψω. Και όπως σας είπα για μένα η ζήλια είναι κινητήριος δύναμη στη λογοτεχνία.

 

«…για μένα η ζήλια είναι
κινητήριος δύναμη στη λογοτεχνία..…»

 

― Τελικά, υπάρχει κατά τη γνώμη σας παραλογοτεχνία στην Ελλάδα; Και αν ναι, γιατί αυτή τυπώνεται και βρίσκει εμπορική απήχηση;

Τη ζημιά την έκανε αφενός η τηλεόραση, αφετέρου το ρομάντζο που εισήλθε μεγαλοπρεπώς στο βιβλιοπωλείο. Η εύπεπτη ψυχαγωγία… Αυτή που σου προσφέρει απευθείας την εικόνα που σ’ ένα βιβλίο καλείσαι να φτιάξεις από μόνος σου. Οι άνθρωποι «ξέμαθαν» να φαντάζονται και να σκέφτονται διαβάζοντας. Κι έτσι απαιτούν απ’ το βιβλίο να είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένο που να εικονοποιούν χωρίς να επεξεργάζονται, να διαβάζουν χωρίς να προβληματίζονται. Ένας συμβολισμός στη λογοτεχνία απαιτεί μια πολύπλοκη νοητική διεργασία για να «αποκωδικοποιηθεί» και στη συνέχεια να «εικονοποιηθεί». Ο αγύμναστος αναγνώστης απαιτεί να παρακάμπτεται αυτή η διαδικασία και να «εικονοποιεί» απευθείας. Έτσι η λογοτεχνία μετατράπηκε από ζωγραφική σε φωτογραφία και συχνά σε φωτογραφία καθόλου «καλλιτεχνική». Υπάρχει επομένως επειδή εξυπηρετεί την ανάγκη της εύκολης ανάγνωσης και θα υπάρχει όσο θα υπόκειται στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Όσο υπάρχουν αναγνώστες που επιδιώκουν απλώς τη χαλάρωση και τον πλαδαρό προβληματισμό θα εκδίδονται και αυτά τα βιβλία. Σίγουρα δεν συμφωνώ με την έκδοσή τους αλλά δεν καθορίζω εγώ το παιχνίδι.

Κατηγορία: ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Tags: ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ