ΤΑ ΣΙΝΕΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 1896-2013 – Δημήτρης Φύσσας

Ένα τέτοιο βιβλίο, κανονικά, δεν τελειώνει ποτέ. Σινεμά κλείνουν /ανοίγουν / καίγονται /ανακαινίζονται /μετονομάζονται /παίζουν ταινίες /κατεδαφίζονται /αλλάζουν χρήσεις /φιλοξενούν εκδηλώσεις / καταρρέουν. Ακόμα και για τα παλιά σινεμά, τα ανύπαρκτα σήμερα, οι συμπληρώσεις και οι διορθώσεις μπορούν να μη σταματάνε ποτέ. Επειδή όμως κάποτε τελειώνει η ανθρώπινη ζωή, αποφάσισα, αυθαίρετα, να το τελειώσω εγώ το Σεπτέμβρη του 2013.

Το έγραψα σα Λεξικό και όχι σα Χρονολόγιο ή Οδηγό κατά περιοχή, ώστε να θυμίζει τις οικείες στήλες των εντύπων. Η έρευνα και το γράψιμό του μου πήραν σχεδόν δέκα χρόνια, χωρίς να πάρω μία από πουθενά, ούτε από ιδιωτικό (θα ΄θελα, αλλά είναι ελαφρώς δύσκολο, αφού ούτε ζήτησα, ούτε με ξέρει κανείς), ούτε από δημόσιο (θ΄ αρνιόμουνα έτσι κι αλλιώς διαρρήδην) πρόσωπο, ούτε φυσικό, ούτε νομικό. «Εργάζομαι μόνος μου, χωρίς βοηθούς. Οι μεταγενέστεροι θα συμπληρώσουν το έργο μου, με περισσότερες δυνατότητες και ευκολίες», που ΄γραφε κι ο Γιώργος Βαλέτας. Το βιβλίο δεν υπακούει άρα σε καμιά άλλη σκοπιμότητα, παρά στο στραβό μου το κεφάλι, κι αυτό ακριβώς το κεφάλι είναι που με ώθησε να ψάξω στα σημεία όπου τέμνονται η λόξα για την πόλη με τη λόξα για τον κινηματογράφο. Η αλλιώς: υπό μία έννοια «Το ψωμί της εξορίας με τρέφει. Κουρούνες χτυπούν τα τζάμια της κάμαρας μου», αν καταλαβαίνετε τι εννοώ (Κώστας Καρυωτάκης).

Το 2012, έχοντας τελειώσει σχεδόν την έρευνα και γνωρίζοντας πόσο ακριβή θα ήταν η έκδοση αυτού του βιβλίου, απευθύνθηκα σε έναν εκδότη με ενδιαφέρον για το σινεμά, σχετικούς δημόσιους / ημιδημόσιοι φορείς και ορισμένα ιδιωτικά ιδρύματα: ζητούσα απλά να βγάλουν το βιβλίο χωρίς κανένα κέρδος για μένα. Απάντησαν μόνο τα ιδιωτικά ιδρύματα, λέγοντάς μου είτε πως υποστηρίζουν μόνο νομικά πρόσωπα, είτε ότι η έρευνα αυτή ήταν έξω από τα ενδιαφέροντά τους. Οι δημόσιοι / ημιδημόσιοι φορείς και ο εκδότης δεν απάντησαν διόλου. Το ίντερνετ ήταν πια ο αναγκαστικός δρόμος: δημόσια και δωρεάν ανάγνωση για κάθε ενδιαφερόμενο.Το αποτέλεσμα το διαβάζετε ήδη. Ελπίζω να το βρείτε χρήσιμο.

Δημήτρης Φύσσας
Αθήνα, 20.09.2013

«ΤΑ ΣΙΝΕΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 1896 – 2013. ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ»

Στη μνήμη του Λάμπρου Γιαννακάκη («Αστέρια» Β΄), του Λεωνίδα Παπαγεωργίου («Τριανόν» κλπ), του Αντώνη Στεργιάκη («Άστυ» κλπ). Σε όσες/όσους συμβάλανε στο παρόν.

Τρία χρόνια πριν, τον Οκτώβρη του ΄13, είχα ανεβάσει αποκλειστικά σ΄ έξι μπλογκ και σάιτ (Αθήνα 9,84, Athens Voice, Athens Review of books, βιβλιοπωλείο της Εστίας, Staxtes, Τrypa) το e-βιβλίο μου «Τα σινεμά της Αθήνας 1896 – 2013. Ιστορίες του αστικού τοπίου», πιθανότατα ό,τι το σημαντικότερο έχω γράψει μέχρι σήμερα.

Μετά τη δημοσίευση, εκτός από τις δημόσιες κριτικές –όλες θετικότατες– πήρα πλήθος μέιλ. Τα περισσότερα ήταν σκέτοι έπαινοι, ευχές κι ευχαριστίες, αρκετά όμως περιείχαν (και) διορθώσεις, συμπληρώσεις, άλλες εδικές αναφορές ή και πλήρη κείμενα. Τέτοια μέιλ έστειλαν οι εξής: Στάθης Αυγουστάτος, Μάνος Γαϊτάνος, Κατερίνα Γκιζελή, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Γιάννης Κοσμίδης, Γιώργος Ματθιόπουλος, Αλέκος Μπαζάνης, Νίκος Μπαρμπάτσης – Ασανσερίτης, Αντρέας Παπαπετρόπουλος, Ελευθέριος Σμαήλος, Άννα Παπασταύρου, Χρήστος Τσατσαρώνης, Στέλιος Τσιροζίδης, Γιώργος Χουλιάρας (για λογαριασμό κάποιου ανώνυμου φίλου του). Τους /τις ευχαριστώ όλους- κι αν τυχόν ξεχνάω κανέναν/καμιά, ας με συχωρέσει.

Επιλεγμένα κατά την κρίση μου κομμάτια από τα μέιλ αυτά (τ’ αποσιωπητικά στα κείμενα συνήθως δείχνουν το τι έχω αφαιρέσει) , με λίγο ακόμα υλικό άλλης προέλευσης (ένα κείμενο από τη «New Star» κι ένα από τους «Cineπιβάτες»), και ελάχιστες δικές μου συμβολές (αυτοδιορθώσεις, Βιβλιογραφία, λήμματα «διασταύρωσης», αναφορά στο ξανάνοιγμα του «Στούντιο») αποτελούν τούτο δω το e-Συμπλήρωμα.

Συνοπτικά: συμβολή από 14 αποστολείς μέιλ, αναφορά σε 92 σινεμά, 90 υποσημειώσεις, 3 βιβλιογραφικές αναφορές.

Πρόκρινα Συμπλήρωμα και όχι ενσωμάτωση, γιατί αυτό θα σήμαινε να ξαναγράψω και να επικαιροποιήσω εκατοντάδες λήμματα των «Σινεμά της Αθήνας» (την τριετία αυτή έκλεισαν / γκρεμίστηκαν τα κουφάρια τους / άλλαξαν χρήση/ άνοιξαν / ανακαινίστηκαν /έπαιξαν ταινίες / άλλαξαν ιδιοκτησία / συνδέθηκαν με ποικίλα περιστατικά κλπ, ενώ ακόμα και για σινεμά που έχουν από καιρό κλείσει έχουν προκύψει νέα δεδομένα), πράγμα για το οποίο δεν έχω ούτε χρόνο (έχουν περάσει 13 χρόνια από τότε που άρχισα αυτή τη δουλειά), ούτε διάθεση (γράφω πια άλλα πράματα). Για τον ίδιο λόγο, σε άλλο Συμπλήρωμα δεν πρόκειται να προχωρήσω.

Θα καθόμουνα να κάνω την ενσωμάτωση / μίξη (κυρίως βιβλίο συν Συμπλήρωμα) μόνο αν κάποιος εκδότης ή οργανισμός ενδιαφερόταν για φυσική έκδοση του βιβλίου (λέμε τώρα). Τώρα αρκεί το μικρό αυτό παράλληλο Συμπλήρωμα, που ακολουθεί την αλφαβητική δομή του κυρίως βιβλίου.

Ακόμα, ακολουθώ και δω μια βασική αρχή των «Σινεμά»: όπου υπάρχει «σύγκρουση αναμνήσεων», τις αναπαράγω όλες. Αυτό ισχύει και για τις δικές μου αναμνήσεις. Δεν πρόκειται κατανάγκη για δημοκρατισμό, απλά με τα χρόνια όλες οι «εντελώς βέβαιες» μνήμες μπορεί να μπερδευτούνε στο μυαλό. Έτσι εξηγούνται οι «αντιφάσεις» μεταξύ των πληροφορητών, άρα και μέσα στο Συμπλήρωμα (με τον εαυτό του και/ή με το κυρίως βιβλίο). «Εμοί μεν μέχρι τούδε γέγραπται», ας λύσουν οι ερχόμενοι τις αντιφάσεις, αν κάνουν κέφι- ή ας συμπληρώσουν συνολικά το βιβλίο μου.

Πριν απ’ το ψητό όμως, θέλω να κάνω ιδιαίτερες μνείες σε τρία πρόσωπα:

Α. Με αφορμή τ΄ αρχικά «Σινεμά» μου, έγινα φίλος με το μεγάλο Λουκιανό Κηλαηδόνη, που μου χάρισε και τη μοναδική εκτύπωση που έχω στα χέρια μου από τα ίδια μου τα «Σινεμά», δεμένη μάλιστα- δεν είναι κι εύκολο να τυπώσεις και να δέσεις 1.000 σχεδόν σελίδες- με ωραίο εξώφυλλο και ένα δικό του, φυλαγμένο εδώ δεκαετίες, εισιτήριο του «Μέντια Λουζ» στ΄ οπισθόφυλλο.

Β. Με την ίδια αφορμή, έγινα φίλος με την υπέροχη και ακούραστη Δέσποινα Δρεπανιά, της οποίας η φεϊσμπουκική πολυ-σελίδα «Η Αθήνα μέσα στο χρόνο» έχει ειδικά κομμάτια με πλήθος φωτογραφιών για κινηματογράφους (μαζί με θέατρα), αντλημένο από την απίστευτη αποδελτίωση που εκτελεί νυχθημερόν η αθηναιομανής αυτή διαδικτυακή ερευνήτρια.

Γ. Ο ρέκτης Μάνος Γαϊτάνος έχει εξελίξει το λαμπρό μπλογκ του (από το οποίο είχα ήδη πάρει ήδη υλικό για το βιβλίο μου και στο οποίο είχα συμβάλει με ένα μικρό αριθμό φωτογραφιών) σε νεότερο, που συνεχώς ενημερώνεται, το ακόμα πληρέστερο cineanamnisi.

Και μην ξεχνάτε: Το «Συμπλήρωμα» δεν έχει νόημα παρά μονάχα σα συμπλήρωμα κυριολεκτικά, δηλαδή σε παραβολή με τα «Σινεμά». Αμφότερα είναι αλφαβητικά, εύκολα λοιπόν γίνεται. Κλακέτα, πάμε.

Δημήτρης Φύσσας
Δεκέμβρης 2016

Καινούργια ζωή για «Τα σινεμά της Αθήνας 1896 – 2013. Ιστορίες του αστικού τοπίου»
Από τον Οκτώβρη του 2013, όταν έξι φιλικοί μου ιντερνετικοί τόποι (αλφαβητικά: Αθήνα 9,84, Athens Voice, Athens Review of books, βιβλιοπωλείο της Εστίας, Staxtes, periodikotrypa) ανέβασαν αρχικά «Τα σινεμά της Αθήνας. Ιστορίες του αστικού τοπίου», έχουν περάσει έξι χρόνια. Και από το Δεκέμβρη του 2016, όταν δημοσίεψα και το «Συμπλήρωμα», που θα το βρείτε στο τέλος του παρόντος, τρία.

Στο διάστημα αυτό το βιβλίο αγαπήθηκε / έγινε σημείο αναφοράς / ανέβηκε σε πάρα πολλά άλλα σάιτ / κατέβηκε σε υπολογιστές / τυπώθηκε / χρησιμοποιήθηκε π.χ. για κινηματογράφους που ξανάνοιξαν (σπάνια όμως με μνεία της πηγής του υλικού) / βόηθησε φοιτητές, ερευνητές, υποψήφιους διδάκτορες κλπ (με την ανάλογη μνεία) / αντιγράφτηκε / κατακλέφτηκε. Αυτά τα τελευταία ήταν αναμενόμενα, από τη στιγμή που το βιβλίο το ΄βγαλα στην ιντερνετική γύρα με ελεύθερη χρήση και διανομή. Λίγοι δίνανε βάση στο ότι το βιβλίο είχε κατατεθεί σε συμβολαιογράφο και στο ότι είχα κρατήσει το ©, όπως αναφερότανε στην αρχή. Είπαμε, αναμενόμενο- αλλά ας είναι.

«Τα σινεμά της Αθήνας» είναι το σημαντικότερο βιβλίο που ΄χω γράψει. Σημαντικότερο από άποψη τρόπου γραφής (εξαντλητική έρευνα πεδίου και πολύ λιγότερο δουλειά αρχείου), περιεχομένου, πλήθους αναγνωστών, επίδρασης στις συνειδήσεις. Έχω τρεις ελπίδες:
• πρώτη, ότι μ΄ αυτό θα κερδίσω, στο μέλλον, μια κάποια θέση στη χορεία των σημαντικών αθηναιογράφων
• δεύτερη, ότι οι άνθρωποι θα το θυμούνται όταν η λογοτεχνία μου και τ΄ άλλα μου βιβλία θα ΄χουν ξεχαστεί (δεν έχω καμιά αυταπάτη)
• τρίτο, ότι θα είναι πηγή, σημείο αναφοράς και σχολή προς μίμηση για νεότερους/ες αθηναιοδίφες.

Σήμερα, η εξαιρετική ιδέα του Γιάννη Παπαδάκη δίνει καινούργια ώθηση και καινούργια ζωή, μπορώ να πω, στα «Σινεμά της Αθήνας». Συγκεκριμένα ο Γιάννης πήρε το βιβλίο μου και:
• το ΄βαλε στο λαμπρό φιλαναγνωστικό σάιτ του
• το συμπλήρωσε μ΄ ένα όμορφο e-εξώφυλλο, ενώ εγώ δεν του ΄χα βάλει καθόλου
• το εφοδίασε με ISBN, όπως όλα τ΄ αξιοπρεπή βιβλία που σέβονται το εαυτό τους, ηλεκτρονικά και φυσικά, κάτι που επίσης δεν είχα βάλει.

Να λοιπόν γιατί θεωρώ πως το βιβλίο μου θα διαδοθεί, τώρα, ακόμα περισσότερο. Κι αν αποφασίσω αν το συμπληρώσω κι άλλο και να το φέρω μέχρι το σήμερα, πάλι εδώ θα ΄μαστε.
Τώρα ο λόγος σε σας, αγαπητοί/ές αναγνώστες/ώστριες.

Αθήνα, 29 του Νοέμβρη 2019

Δημήτρης Φύσσας
email: d.fyssas@gmail.com,
τηλ.: 6944 533 233