Η θρησκεία ως έκφραση Διπλωματίας (Στέφανος Πέππας) / Αρθρογραφία ✍

Κατηγορία: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ // Tags: ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΕΠΠΑΣ

Προβολές: 573

Ο 21ος αιώνας τείνει να καταστεί κι αυτός ως περίοδος κατεξοχήν πολεμικών συγκρούσεων ανά την υφήλιο. Πέρασαν 70 και πλέον χρόνια από τον Β’Π.Π. και όπως τα ανησυχητικά γεγονότα δείχνουν διεθνώς, οδεύουμε προς έναν Τρίτο μεγάλο Πόλεμο. Οι γεωπολιτικές συμμαχίες και η Διπλωματία, παρόλο που φαίνεται πως σηματοδοτούν βήματα προς εξομάλυνση σχέσεων, εν τούτοις τα αποτελέσματα και η έκβαση τους δείχνουν ψευδο-επιφανειακή ηρεμία μεταξύ των Κρατών-υπερδυνάμεων και συνεχή «επίδειξη Σημαίας» εν είδη Ψυχροπολεμικών τακτικών.
Οι αναπόφευκτες γεωπολιτικές αυτές εξελίξεις, έχουν κινητοποιήσει σε υψηλό βαθμό τη Θρησκευτική Διπλωματία, ως μέσον εθνικής διαφοροποίησης, που συνεπάγεται από την ευκολία πολιτικοποίησης της Θρησκείας (θρώσκω=αναβαίνω). Εδώ σημειώνουμε πως οι οποιεσδήποτε πολιτικές βλέψεις θρησκευτικών παραγόντων ανά την υφήλιο, ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματική και αληθινή σχέση του ανθρώπου με το Θείο. Η σχέση Θεού Δημιουργού-δημιουργήματος, ποτέ δεν ήταν βασισμένη σε ανθρώπινα πρότυπα. Η πεπερασμένη ανθρώπινη λογική μπορεί να περιβάλλει τη θρησκεία ως πολιτικό μέσον επιβολής έναντι κάποιας άλλης. Αυτό όμως δε σημαίνει πως η πνευματικότητα του κάθε ανθρώπου ως ξεχωριστή ψυχοσωματική οντότητα, πρέπει να γίνεται αντιληπτή από αυτή την οπτική. Κι αυτό, πέρα από κάθε άλλη θρησκεία, πρεσβεύεται από τη δική μας Ορθόδοξη Χριστιανική λατρεία ως αλήθεια και βίωμα.

Τον Ιούνιο του 2013, μια έρευνα του Αμερικανικού Θεολογικού κέντρου Gordon-Conwell με τίτλο «Christianity in its Global Context 1970-2020» τάραξε τα νερά, καθώς αποφάνθηκε πως ο κόσμος θα γίνεται όλο και πιο θρησκευτικός σε σύγκριση με τον αντίστοιχο πριν 40 και πλέον χρόνια. Υπό τις συνθήκες αυτές, το 2030 εκτιμάται ότι ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ θα καλύπτουν το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 48% το 1970. Οι δημογραφικές αλλαγές κι εξελίξεις παγκοσμίως θα επηρεάσουν την θρησκευτικότητα πληθυσμών και περιοχών. Ιδίως σε μέρη γεωπολιτικών ρήξεων. Το βλέπουμε ήδη στην Ευρώπη από τις μάζες προσφύγων, οικονομικών μεταναστών, που εισρέουν κατά εκατοντάδες χιλιάδες. Βλέπουμε τελικά πως παρόλο που η μοντερνοποίηση έλαβε παγκόσμιες διαστάσεις, εδώ και μερικές δεκαετίες σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, παρατηρείται το φαινόμενο μιας θρησκευτικής αναβίωσης που, καθορίστηκε εμφατικά από τον Gilles Kepel ως η «ρεβάνς του Θεού»!
Στο παραπάνω πλαίσιο, από τις αρχές του 21ου αιώνα, ο δυτικός κόσμος φαίνεται να απειλείται από τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό (Ουαχαμπισμός, ο κύριος εκφραστής βίας του Ισλάμ) [2], ο οποίος έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν έκρυψε τις προθέσεις του απέναντι στη Δύση και τις αξίες της. Έτσι, το Ισλάμ φοβίζει διότι συχνά συνδέεται και πολιτικά με τους φονταμενταλιστές του, οι οποίοι και επιδιώκουν κάτι τέτοιο. Πρωτοστατεί η Σαουδική Αραβία, όπου χρηματοδοτεί και υποστηρίζει ως κράτος και πολίτευμα τον Ουαχαμπισμό/Σαλαφισμό που είναι το βιαιότερο κίνημα Σουνιτών. Αυτός είναι και ο λόγος που το Ισλάμ δε γίνεται μόνο αντιληπτό ως μια θρησκεία αμφισβήτησης της δυτικής κυριαρχίας στον πλανήτη, αλλά επίσης και ως επικριτής των θεμελιακών αξιών του δυτικού κόσμου: της δημοκρατίας, του διαλόγου, της θέσης της γυναίκας, των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Σύγχρονη Εκκλησιαστική Διπλωματία

Στα καθ’ υμάς, η Ελληνική Εκκλησιαστική Διπλωματία ως Εξωτερική Πολιτική ειδικού ενδιαφέροντος, φαίνεται να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και Βαλκανίων λόγω των ισχυρών ιστορικών δεσμών με τον Οικουμενικό Θρόνο Κωνσταντινουπόλεως και τα υπόλοιπα Ελληνορθόδοξα πρεσβυγενή καθώς και τα νεοπαγή Πατριαρχεία και τις Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Επίσης, συμπαρίσταται στο έργο της Ιεράς Μονής Θεοβαδίστου Όρους Σινά, του αρχαιότερου χριστιανικού μοναστικού καθιδρύματος στον κόσμο καθώς και στα Ελληνορθόδοξα Προσκυνήματα των Αγίων Τόπων, που υπάγονται στο Ορθόδοξο Πατριαρχείο. Πρόσφατα με την πραγματοποίηση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, από 16 έως 27 Ιουνίου 2016, που παρακολούθησε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Ορθοδοξία, ο εν γένει Χριστιανικός κόσμος, αλλά και το σύνολο της ανθρωπότητας, αποκαλύφθηκε η επικοινωνία με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, που προωθεί τις σχέσεις μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών και τις σχέσεις της Ορθοδοξίας με τις άλλες Χριστιανικές Εκκλησίες.

Χριστιανική Διπλωματία της Αυτοκρατορίας Νέας Ρώμης

Η Ορθόδοξη Χριστιανική γεωπολιτική επίδραση της Αυτοκρατορίας Νέας Ρώμης [1] ως υπερχιλιετής Αυτοκρατορία – με τον Χριστιανισμό να καθιερώνεται ως επίσημη θρησκεία το 380 μ.Χ. από τον Μέγα Θεοδόσιο – στην Ορθόδοξη νοοπολιτική πολλών χωρών των Βαλκανίων αλλά και Ρωσίας και Ουκρανίας, είναι ιστορικά αποδεδειγμένη. Ο εκάστοτε Αυτοκράτορας αποκτά τον τίτλο «εν Χριστώ τω θεώ πιστός βασιλεύς» και η στέψη πραγματοποιείται με χριστιανική τελετή εντός Ιερού Ναού. Η δυναμική του Χριστιανισμού καθορίζει τη φυσιογνωμία της Αυτοκρατορίας και σηματοδοτεί τις σχέσεις της με τους άλλους λαούς, Δύσης και Ανατολής.

Ακόμη και τα εκτελεστικά όργανα αναλαμβάνουν υπηρεσίες από τον Αυτοκράτορα και για την πιστή τήρησή τους «ομνύουν εις Τον Θεόν, εις τα άγια αυτού ευαγγέλια, εις Τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν, εις Την Υπεραγίαν Δέσποιναν Θεοτόκον την Οδηγητρίαν και εις πάντας τους Αγίους». Οι κρατικοί υπάλληλοι δεν είναι μόνο φορείς εξουσίας, αλλά σύμφωνα με την «αρχή της προσέγγισης», λαμβάνουν από τον αυτοκράτορα την θεία προστασία, της οποίας χαίρει ο ίδιος ως μόνος επί γης πληρεξούσιος και αντιπρόσωπος του Θεού. Έτσι η θεϊκή χάρη μέσω των κρατικών οργάνων μεταφέρεται σε ολόκληρο το Βυζάντιο και γίνεται θεοστήρικτη αρχή, που αδιάκοπα απολαμβάνει της θείας προστασίας (Αρβελέρ, 1997).

Το ομόδοξον και η Ελληνική γλώσσα καταργούν τα στενά γεωγραφικά όρια και λαμβάνουν τον Οικουμενικό χαρακτήρα, που πρωτοδίδαξε ο Μέγας Αλέξανδρος ως Ιδεολόγος Στρατηλάτης. Η επέκταση του Χριστιανισμού ενεργεί καταλυτικά ως φορέας ενοποίησης με πολλούς τρόπους. Συγκεκριμένα, μέσω του εμπορίου και των Βυζαντινών τεχνουργημάτων, της ιεραποστολής, πολιτισμικά με την δημιουργία του Σλαβικού αλφαβήτου (από τους Έλληνες Ιερομονάχους Κύριλλο και Μεθόδιο), μέσω μισθοφόρων, που έτυχε να πολεμούν υπό τον Βυζαντινό Δικέφαλο (Βαράγγοι, επίλεκτη Αυτοκρατορική Φρουρά του Βυζαντίου) μεταφέρονταν τα Ορθόδοξα ιδεώδη.

Ρωσική Ορθόδοξη Διπλωματία

Στον αντίποδα, η Ανατολική Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία συνεχίζει να ακολουθεί μονοπάτι γεωπολιτικής ανεξαρτησίας, καθώς αντιδρά στην επιχειρούμενη πολιτικοποίηση και διαχείρισή της από την οικονομική ελίτ και τους υποστηρικτές Πανθρησκείας-Πανοικουμενισμού, οι οποίοι δρουν κατά της δημιουργίας «Ορθόδοξου τόξου» σε Βαλκάνια-Ευρώπη-Ρωσία. Η ιδιαιτερότητα αυτή της Ορθοδόξου Χριστιανικής Ανατολής, η οποία δημιουργήθηκε από το Βυζάντιο (βλ. παραπομπή 1) και επεκτάθηκε στη Ρωσία, έγκειται στο γεγονός της φιλοσοφίας της περί απολύτου ελευθερίας «κατά Χριστόν» πάντα. Σε πλήρη αντιδιαστολή με την νομικίστικη Λατινοχριστιανική ή παπική νοοτροπία.

Συμπεράσματα

Α. Η συνύπαρξη και συνεργασία πληθυσμών με διαφορετικά θρησκεύματα στα σύνορα του Βυζαντίου, δείχνει ότι η θρησκεία – με την ευρύτερη έννοια – μπορεί να λειτουργήσει θετικά και εποικοδομητικά διαχρονικά, όταν αποφεύγει τον φανατισμό και αντιλαμβάνεται την παρουσία της στον κόσμο όχι μόνο «προς δόξαν Θεού», αλλά και ως «αγάπη και μέριμνα προς τον πλησίον», πέρα από πολιτικές σκοπιμότητες.

B. Οι πολιτικές σκοπιμότητες όσο κι αν φαίνεται πως είναι αναπόφευκτες, μπορούν να μεταμορφωθούν σε εθνικές αξίες και εθνική στρατηγική αν μπολιαστούν με το ορθό θρησκευτικό αίσθημα, το οποίο οφείλει να προτρέπει σε αγαθές σχέσεις μεταξύ των πολιτών και κυβερνήσεων αλλά ακόμη και μεταξύ Κράτους και επικρατούσας Θρησκείας. Όχι μόνο με την μορφή απλής Πολιτισμικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς ενός Έθνους αλλά ως «πνευματικής ζώσας παράδοσης».

Παραπομπές:

http://www.monastiria.gr/arthografia/istorika/nea-romi-vyzantio/

https://el.wikipedia.org/wiki/

Πηγές:

Α. Gordon-Conwell Theological Seminary http://wwwgordonconwell.com/netcommunity/CSGCResources/ChristianityinitsGlobalContext.pdf

Β. Υπουργείο Εξωτερικών http://www.mfa.gr/eklisiastiki-diplomatia/

Γ. Νικόλαος Λάος http://www.4pt.su/el/content/i-geopolitiki-tis-pneymatikotitas-i-diplomatia-tis-pistis-kai-i-elpida-tis-tritis-romis

Δ. Aρβελέρ Ελένη (1997). Μοντερνισμός και Βυζάντιο. Αθήνα : Ίδρυμα Γουλανδρή – Χόρν