Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ “ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ” Ανάλυση – Βασιλική Δαμάνη ✍

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ “ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ”

✍ γράφει η Βασιλική Δαμάνη,

Η ζωή και ο θάνατος είναι δύο έννοιες συνυφασμένες. Ο Τολστόι στο μυθιστόρημά του πραγματεύεται πολλά ζητήματα, που σχετίζονται με τη ζωή ενός ανθρώπου. Όμως, ένα ακόμα θέμα, με το οποίο επίσης ασχολείται σε βάθος, είναι και ο θάνατος. Μέσα από το τραγικό γεγονός του θανάτου και πιο συγκεκριμένα της αυτοκτονίας της Άννας Καρένινα, ο συγγραφέας θέτει στον αναγνώστη προβληματισμούς γύρω από τον θάνατο και την θνητότητα, έννοιες που αφορούν και κλονίζουν όλους τους ανθρώπους.

Όσο δεδομένη θεωρούμε τη ζωή, άλλο τόσο αναπάντεχος είναι πολλές φορές ο θάνατος. Κάνοντας λόγο για την Άννα Καρένινα, αναφερόμαστε σε έναν άνθρωπο, που ζούσε με πάθος και παρ’ όλα αυτά μέσα σε μια στιγμή αποφάσισε πως επιθυμεί να δώσει τέλος στη ζωή της. Παίρνοντας αφορμή από το παράδειγμα αυτής της γυναίκας, θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε ειδικότερα τη σχέση έρωτα και θανάτου. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν της Άννας, το συναίσθημα του έρωτα μπορεί να γίνει τόσο δυνατό, ώστε να καταλαμβάνει ολόκληρο το νόημα της ζωής του ανθρώπου, που το βιώνει και έτσι αν αισθανθεί ότι δεν υπάρχει ανταπόκριση, όπως αισθάνθηκε η Άννα με τον Βρόνσκι, να απαρνηθεί την ίδια τη ζωή. Από αυτό το παράδειγμα λοιπόν προκύπτει το πόσο κοντά βρίσκονται έντονα συναισθήματα που αισθάνονται οι άνθρωποι και αντιπροσωπεύουν το νόημα της ζωής, με τον θάνατο, που σημαίνει το τέλος της ζωής. Ένα άλλο παράδειγμα δυνατού αισθήματος που μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο στον θάνατο είναι ο πατριωτισμός, ο οποίος έχει παρακινήσει στο παρελθόν πολλούς ανθρώπους να παλέψουν μέχρι θανάτου για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.

Η έννοια του θανάτου όμως είναι κάτι που δεν αφορά μόνο το άτομο, το οποίο οδηγείται σε αυτόν, αλλά και τους δικούς του ανθρώπους. Αναφερόμενοι όπως πάντα στην Άννα Καρένινα, οι άνθρωποι τους οποίους ο Τολστόι παρουσιάζει να επηρεάζονται βαθιά από τον θάνατο της ηρωίδας είναι ο Βρόνσκι και ο Καρένιν. Ο κόμης Βρόσνκι, ο οποίος σαφώς δεν φανταζόταν ποτέ ότι η Άννα θα μπορούσε να φτάσει ως την αυτοκτονία για εκείνον, κουβαλάει το βάρος της συνείδησής του. Ο θάνατος της αγαπημένης του τον έχει κλονίσει τόσο πολύ όσο και οι τύψεις που νιώθει, αφού ξέρει ότι εκείνος ευθύνεται για αυτό το γεγονός. Έτσι, αναζητώντας τη λύτρωση γίνεται στρατιώτης στον πόλεμο. Λαμβάνει αυτήν την απόφαση τόσο γιατί πολεμώντας γενναία νιώθει ότι φτάνει κοντά στην εξιλέωση όσο και γιατί δεν τον ενδιαφέρει πια τόσο η ζωή, οπότε δεν φοβάται να πάρει το ρίσκο να την χάσει. Η αυταπάρνησή του δηλαδή, με την οποία κάθε στρατιώτης ρίχνεται στη μάχη, πηγάζει και από την εσωτερική του ανάγκη να προσφέρει κάτι καλό και με αυτόν τον τρόπο να λυτρωθεί για το κακό, που προκάλεσε αλλά και από το γεγονός ότι πλέον δεν δίνει την αξία στον εαυτό του και στη ζωή του, την οποία έδινε άλλοτε.

Όσον αφορά τον Αλεξέι Καρένιν, εκείνος που κάποτε κρατούσε μια πολύ σκληρή στάση απέναντι στην Άννα, μετά τον θάνατό της φαίνεται να τη συγχωρεί και ίσως και να μετανιώνει για τον τρόπο που της συμπεριφέρθηκε, από τη στιγμή που εκείνη του εξομολογήθηκε τον έρωτά της για έναν άλλον άντρα. Όπως και ο Βρόσνκι έτσι και εκείνος αποζητά τη λύτρωση και γι’ αυτό αποφασίζει να υιοθετήσει την κόρη της Άννας και του Βρόνσκι και με αυτόν τον τρόπο να προσφέρει σε εκείνη το καλό που θα ήθελε να προσφέρει στην Άννα αλλά που δεν μπορεί πλέον, γιατί εκείνη έδωσε τέλος στη ζωή της. Αυτό το οποίο παρατηρούμε τόσο στην περίπτωση του Καρένιν όσο και στην περίπτωση του Βρόνσκι είναι το ότι ο θάνατος είναι ένα γεγονός που προκαλεί μια εσωτερική μεταβολή στους ανθρώπους που συνεχίζουν να είναι εν ζωή. Ο λόγος που θα μπορούσαμε να εικάσουμε ότι συμβαίνει αυτό είναι το ότι ο θάνατος αποτελεί το οριστικό τέλος της ζωής και για οτιδήποτε περιλαμβάνει αυτή. Είναι κάτι αναπόφευκτο και αμετάκλητο και παράλληλα τόσο ανεξήγητο και μυστήριο, που είναι αδύνατον να μην επηρεάσει έναν άνθρωπο. Πέρα βέβαια από το συναίσθημα του δέους, τους μεγάλους προβληματισμούς και το αίσθημα ματαιότητας που δημιουργεί η ιδέα του θανάτου, μεγάλο κεφάλαιο του θανάτου και της απώλειας είναι και η θλίψη, που αισθανόμαστε όταν χάνουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο και στην περίπτωση της Άννας Καρένινα και οι τύψεις, που μας συνοδεύουν όταν έχουμε μερίδιο ευθύνης για αυτό το γεγονός.

Έπιπλέον, ένα άλλο ζήτημα που σχετίζεται με το θάνατο είναι το κατά πόσο οι άνθρωποι είμαστε έτοιμη να τον δεχτούμε. Ακόμη και αν επέρχεται από χρόνια ασθένεια ή γηρατειά ακόμη και αν πρόκειται για συνειδητή επιλογή, όπως στην περίπτωση της Άννας, οι άνθρωποι αντιστεκόμαστε σθεναρά σε αυτόν. Ο Τολστόι δίνει σημασία σε αυτήν την πτυχή του θανάτου με το να παρουσιάζει την Άννα λίγο πριν ξεψυχήσει στις ράγες του τρένου να μετανιώνει για αυτήν της την πράξη, όμως να της είναι αδύνατον πλέον να κάνει κάτι για να αποφύγει τον θάνατο.

Κατηγορία: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Tags: PDF, ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ PDF, ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΑΜΑΝΗ, ΛΕΟΝ ΤΟΛΣΤΟΪ