Θάλεια Ολάνθη: «Ο ποιητής ξεχωρίζει απ΄ τον ήχο» / Συνέντευξη 🎤

🎤 Συνέντευξη στον Γιώργο Κόκκινο
21/10/2018

 

Φιλοξενούμενη σήμερα είναι η συγγραφέας/ποιήτρια Θάλεια Καραμητσοπούλου (Ολάνθη).

Ευχαριστώ γι΄αυτή τη συνάντηση. Όμως είμαι υποχρεωμένη να σου πω, ευθύς εξ’ αρχής ότι το επίθετό μου ήδη το αντικατέστησα με ένα ψευδώνυμο που με εκφράζει, Ολάνθη. Με αυτό επιτέλους κυκλοφόρησε και το τελευταίο μου ποιητικό ερωτικό βιβλίο με τίτλο «Ανεκπλήρωτή μου Αγάπη» (Ιδιωτική έκδοση).

Γεννήθηκα στον Πόρο το 1945 από δεύτερη γενιά Ελλήνων μεταναστών από Μικρά Ασία. Πήγα σχολείο εδώ δημοτικό-γυμνάσιο εξατάξιο και μετά έφυγα, όπως κάνουν και σήμερα οι νέοι μιας μικρής επαρχιακής πόλης. Μετά γέννησα δυο γιους που τους μεγάλωσα μόνη μου γιατί χώρισα με τον μπαμπά τους. Έτσι έμεινα σε όλα μόνη μου με δυο παιδιά κι εκεί να δεις τι μεγάλο κεφάλαιο ευθύνης, αγάπης προσφοράς χρειάζεται… Γι΄αυτό το λόγο σταμάτησα να κάνω πια φροντιστηριακά μαθήματα. Έπρεπε να έχω συγκεκριμένο ωράριο για τα μωρά μου. Δούλεψα λοιπόν για τα επόμενα χρόνια και μέχρι την σύνταξή μου στα 55 έτη σε μια εμποροεισαγωγική εταιρεία, όπου είχα υπεύθυνη θέση.

Μετά την σύνταξη και επιστρέφοντας στα πάτρια εδάφη, μετά από 44 ολόκληρα χρόνια, επιτέλους, άρχισε και η ποιητική μου καριέρα ετών 60 πια. Όχι πως δεν έγραφα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά έκανα και ένα σωρό άλλα πράγματα… Όμως μετά αφοσιώθηκα ψυχή και πνεύμα στην ποίηση και λογοτεχνία γενικότερα.

Τώρα είμαι στον Πόρο κι εδώ θα πεθάνω…

 

― Γνωρίζοντας πως έχετε ασχοληθεί και ασχολείστε με τον πεζό και τον ποιητικό λόγο εξίσου καλά, θα ήθελα να ρωτήσω πρωτίστως τι είναι αυτό που συγκινεί την Θάλεια Καραμητσοπούλου στη συγγραφική της δραστηριότητα. Ποια τα εγγενή ερεθίσματα καταγραφής των σκέψεών σας στο χαρτί κι έπειτα της παρουσίασής τους στο κοινό;

Ο άνθρωπος χτίζει δρόμους για να περάσει στη ζωή του όπως λαχταράει η καρδιά του. Οι δικοί μου δρόμοι φάνηκαν από τα μαθητικά χρόνια. Άνοιγαν πεντακάθαροι στο νου, όταν άκουγα, ή διάβαζα πεζό ή ποιητικό λόγο. Ήταν τόση η επιθυμία μου να μάθω, να ανακαλύψω πράγματα, καταστάσεις, διαθέσεις, σκέψεις, φιλοσοφίες και οτιδήποτε άλλο γεννούσε το ανήσυχο πνεύμα μου, όση και η χαρά, η αγάπη, και το μέσον που δεν θα τελμάτωνε την ζωή μου ποτέ. Να σκεφτείς ότι αν το μάθημα που έπρεπε να μάθω ήταν «η φασολιά», δεν μου έφτανε το σχολικό βιβλίο και έτρεχα σε δανειστική βιβλιοθήκη, που εκείνη την εποχή ήταν, δηλαδή την είχε σπίτι του ένα νεαρό ζευγάρι, με αντάλλαγμα να κάνω baby sitting στην κορούλα τους, όταν ήθελαν να βγουν.

Ερεθίσματα πολλά, από έναν άνθρωπο, από κάτι που τυχαία ακούω, από ιστορίες αληθινές, γεγονότα που με έλκουν ή με συντρίβουν, καλά δεν σου λέω για την φύση που εδώ στο νησί είναι ταυτόχρονα μαγική-ερωτική, και άλλα πολλά κεντρίσματα εσωτερικής τρέλας, μπορούν να σχηματίσουν ένα ποίημα στον εγκέφαλό μου… Δεν χρησιμοποιώ πια πρόχειρο, το αντιγράφω αυτούσιο από το μυαλό μου και στο τέλος το διαβάζω να δω τι μου υπαγόρευε. Ξέρεις αυτό είναι έκπληξη… φοβερή έκπληξη.

 

«…Ο άνθρωπος χτίζει δρόμους για να
περάσει στη ζωή του όπως λαχταράει η καρδιά του...»

 

― Ποίηση ή λογοτεχνικό κείμενο περισσότερο; Πώς θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε και γιατί διαφέρουν οι ορισμοί και το αποτέλεσμα;

Λογοτεχνία είναι η τέχνη του λόγου, άρα και η ποίηση είναι λογοτεχνία. Καλύτερα να λέμε νομίζω ποίηση και πεζογραφία. Παλαιότερα η ποίηση ήταν με ρίμα και έμμετρη, ο Καρυωτάκης σιγά σιγά άρχισε να το διαφοροποιεί, χωρίς να κάνει έμμετρο στίχο σε πολλά ποιήματά του. Ο Καβάφης επίσης εντέχνως είχε καταργήσει την ρίμα. Διαφορές δεν υπάρχουν ουσιώδεις πια ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία. Πολλοί και σπουδαίοι Έλληνες και ξένοι λογοτέχνες έδωσαν τον δικό τους χαρακτηρισμό στην ποίηση, σχεδόν ίδιος σε όλους. Υπάρχει μόνο μια ουσιώδης διαφορά, ο ήχος… Δες π.χ. ένα ποίημα του Γ. Βιζυϊνού:

Κι ἀπὸ τότε ποὺ θρηνῶ
τὸ ξανθὸ καὶ γαλανὸ
καὶ οὐράνιο φῶς μου,
μετεβλήθη ἐντός μου
καὶ ὁ ρυθμὸς τοῦ κόσμου.

Εδώ ο ποιητής βάζει και ντύνει το ποίημά του με τον μοναδικό δικό του ήχο… Ο κάθε ποιητής έχει τον αποκλειστικό ήχο του, αλλιώς δεν είναι ποιητής. Στην πεζογραφία πάλι, εγώ άκουγα έναν ιδιαίτερο και μοναδικό ήχο στα πεζογραφήματα του Παπαδιαμάντη. Λεπτή, εξαιρετικά λεπτή η διαφορά ανάμεσα στο πεζό και το ποίημα. Τώρα το ίδιο αποτέλεσμα έχουμε τόσο σε ένα καλοδουλεμένο πεζογράφημα, όσο και σε ένα ποίημα, με μια εξαίρεση τις ασύνδετες φράσεις στο ποίημα… Δηλαδή, γράφει η Δημουλά:

«ο καινοτόμος ήλιος της ανυπακοής»…

Αν ήταν πεζός λόγος θα βάζαμε ένα «σαν» στην πρόταση και θα κάναμε μια ωραία παρομοίωση. Με διασκεδάζουν κάτι τέτοια, γιατί θεωρώ παιχνιδάκι να κάνω ένα πεζό-ποίημα, ή το αντίστροφο. Τώρα ο λόγος που ασχολήθηκα περισσότερο με την ποίηση και μάλιστα την ερωτική είναι η προφανής μου αδυναμία στο είδος. Είναι όταν γράφω σαν να ζω σε ένα άλλο σύμπαν και αυτό με μαγεύει, με κάνει και ζω… Υπαρξιακό θα μου πεις το πρόβλημα, πες το κι έτσι, αλλά ταυτόχρονα πολύ ενεργό και δημιουργικό. Αν κάνω ποτέ πεζογραφήματα θα είναι σύντομα και χιουμοριστικά και κατ’ εκεί το πηγαίνω έτσι για δοκιμή.

 

«…όταν γράφω σαν να ζω σε ένα άλλο σύμπαν και αυτό
με μαγεύει, με κάνει και ζω...»

 

 

― Ως Ποριώτισσα συγγραφέας θεωρείτε ότι στην επαρχία, τα λογοτεχνικά δρώμενα και οι τυχόν γνωριμίες, επιτρέπουν μεγαλύτερη προώθηση μιας ποιητικής δουλειάς ή άλλης πνευματικής εργασίας απ΄ότι στην Αθήνα κι αν ναι, γιατί;

Όχι, σε μικρές επαρχιακές πόλεις, ή σε νησάκια όπου ζω κι εγώ πόσο να προωθήσεις ένα έργο σου και σε ποιους; Σε γνωρίζουν ως συμπατριώτη τους και αυτό που κάνεις έρχεται δεύτερο, που σημαίνει ότι καμαρώνω που είσαι συγγραφέας και είσαι από δω. Έπειτα οι «πολιτιστικές εκδηλώσεις» ενός τόπου, που περιλαμβάνουν και έργα ντόπιων παραγόντων, δεν είναι δυνατόν να επεκτείνουν τα σύνορά τους για να διαφημιστεί ή πουληθεί το έργο σου. Π.χ. προσωπικά τα περισσότερα βιβλία μου τα χαρίζω σε συμπολίτες μου. Δεν πρωτοτυπώ γιατί το ίδιο κάνουν κι άλλοι ντόπιοι καλλιτέχνες.

 

 

― Ως γνώστρια της εποχής των μεγάλων μας λογοτεχνών κι έχοντας εντρυφήσει μελετώντας τους, θεωρείτε πως η εποχή του Ελύτη διέφερε πνευματικά από τη δική μας; Ή αλλιώς η σύγχρονη εποχή υστερεί σε μυαλά και ιδέες, τέτοιες που σήμερα να μην καθιερώνονται τυχόν σύγχρονοι ποιητές μας; Έχουν αλλάξει οι αντιλήψεις;

Όχι η σύγχρονη εποχή δεν υστερεί καθόλου σε μυαλά. Οι σημερινοί νέοι και νέες έχουν περισσότερες γνώσεις από εμάς. Η διαφορά είναι ότι δεν τις διευρύνουν όσο πρέπει, τους λείπει το «σκάλισμα», αρκούνται σε όσα βλέπουν και διαβάζουν. Μιλάω με νέες και νέους, είναι έτσι όπως σας τα λέω. Η εγγονή μου, η οποία είναι 15 χρονών, γελάει όταν επίτηδες μιλάω την γλώσσα των νέων. Σε ανάπτυξη θεμάτων είναι αρκετά καλή, έχει μέλλον για πολλά πράγματα, αλλά το τι θα κάνει είναι άλλο κεφάλαιο. Θέλω να πω ότι πάντα παίζει ρόλο το μεράκι που έχεις μέσα σου σε συνάρτηση με την ζωή και την καθημερινότητα τους. Ο Ελύτης ήταν φίλος με τον Ρίτσο και κάθε τι που έγραφε του το ΄δινε να το διαβάσει εκείνος πρώτα. Πολλές φορές ο Ρίτσος τον κατσάδιαζε, αν κάτι δεν του άρεσε. Αυτοί ήταν οι σπουδαίοι εκείνης της εποχής. Του Ελύτη δεν του ήρθε εύκολα η ζωή. Πολύ γρήγορα παραιτήθηκε της οικογενειακής περιουσίας και ζούσε σε ένα νοικιασμένο δωμάτιο. Ήταν εμπνευσμένος άνθρωπος. Μεγάλο ταλέντο. Κάπου συγκλίνουν οι εποχές αυτές, η σημερινή με την τότε, αλλά ταυτόχρονα αποκλίνουν με τραγικό τρόπο. Ελάχιστοι σήμερα είναι εκείνοι που ξεχωρίζουν. Τους διαβάζω τους νέους με ενδιαφέρον και θα ήταν διαφήμιση αν έλεγα ονόματα που έχω ξεχωρίσει. Από εκεί και πέρα υπάρχουν οι έντονες καραμπινάτες αντιθέσεις του τότε με το σήμερα.

 

«…Ελάχιστοι σήμερα είναι εκείνοι που
ξεχωρίζουν. Τους διαβάζω τους νέους με ενδιαφέρον...»

 

― Τι είναι αυτό που μπορεί να ξεχωρίσει έναν ποιητή, από τους λοιπούς συγγραφείς;

Ο ήχος Γιώργο. Κάποτε έδωσα ένα δικό μου ποίημα σε μια φίλη και της είπα να το αναρτήσει στην ιστοσελίδα της για δικό της. Τότε κάποιος αναγνώστης της ιστοσελίδας έγραψε «το γράψιμό σας μου θυμίζει μια ποιήτρια που ξέρω» και της έγραψε το όνομά μου. Ο ήχος ενός ποιητή εμπεριέχει τις ιδιαίτερες λέξεις, το ύφος, την χροιά ως και την γεύση του.

 

«…Ο ήχος είναι αυτό που μπορεί να ξεχωρίσει έναν ποιητή...»

 

― Γνωρίζω ότι έχετε ξεκινήσει να συγγράφετε κείμενα κοινωνικοχιουμοριστικά. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα και ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας για την παρουσίασή τους;

Δοκιμάζομαι πάντα, είμαι αυστηρή και απαιτητική από τον εαυτό μου. Όμως μέσα στις απαιτήσεις μου είναι να περνάω καλά με αυτά που γράφω. Εκτός αυτού το χιούμορ μου είναι πηγαίο και θέλω να το δίνω στους ανθρώπους για να γελούν. Έτσι είμαι ευτυχισμένη. Στην ζωή μας όλα είναι δύσκολα, αν λείψει το χιούμορ και ο έρωτας, είμαστε χαμένοι από χέρι. Έτσι προέκυψαν τα ερεθίσματα και η προσπάθειά μου για τα μικρά χιουμοριστικά κείμενα που ίσως κάποια μέρα να εκδώσω.

Χμ… τώρα σχέδια; Τι να πω; Ότι δεν κάνω; Και όμως δεν κάνω. Γεμίζω τόσο πολύ την καθημερινότητα μου που δεν προλαβαίνω να σκεφτώ για το αύριο. Άλλωστε τι με νοιάζει; Βλέπω πολλές φορές, είτε χειμώνα, είτε καλοκαίρι το χάραμα… Είναι ηλίθιος εκείνος που δεν ερωτεύεται το χάραμα… αυτό το εγερτήριο της φύσης και της ζωής.

 

 

― Με το τελευταίο βιβλίο σας και πέμπτο κατά σειρά λογοτεχνικό σας «παιδί» με τον τίτλο «Ανεκπλήρωτή μου αγάπη» στοχεύετε μόνο στο «ποιητικό» κοινό, ή θεωρείτε πως με την ερωτική ποίηση μπορεί κανείς να απευθυνθεί στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό που διαβάζει ίσως αισθηματική λογοτεχνία;

Όλα τα ερωτικά μου ποιήματα έχουν συμβολισμούς και χρειάζεται να προσέχει πολύ εκείνος που τα διαβάζει. Δεν είναι κοινά ερωτικά ποιήματα, είναι γεγονότα και καταστάσεις ζωής. Λέω λοιπόν κάπου στην «Ανεκπλήρωτή μου αγάπη»…

«Βότανο και βάλσαμο μαζί
Στο οξύμωρο αδύνατον του νου μου.»

Καταλαβαίνεις Γιώργο ότι αυτοί οι στοίχοι απευθύνονται στο ευρύτερο λογοτεχνικό κοινό που θα διαβάζει και θα αναλύει ταυτόχρονα την λέξη «οξύμωρο». Φίλες μου παιδιόθεν διαβάζοντας την ποίησή μου, μου έχουν πει επί λέξη: «μωρέ Θάλεια δεν σε καταλαβαίνω, χρησιμοποιείς λέξεις που δεν ξέρω»… και γελάω γιατί είναι μέσα σε ένα αθώο παράπονο που δείχνει πόσο μ’ αγαπούν. Η ερωτική ποίηση είναι ένα κεφάλαιο από μόνο του. Είναι εκείνος ο άνεμος που θα σε τραντάξει, όπως ο ανεμοστρόβιλος, θα σε πετάξει και μετά θα σε φέρει πίσω, ίσως τσακισμένη, αλλά θα σε φέρει. Εκτός αυτού το μήνυμα που δίνω μέσα από τα ποιήματά μου είναι η αποενοχοποίηση του έρωτα. Ήταν και είναι ενοχοποιημένος ο έρωτας ακόμα σε πολλές κοινωνίες. Ίσως από φόβο, κυρίως όμως από ελλειπή γνώση. Εξηγώ λοιπόν με τον δικό μου τρόπο και μέσα από την ερωτική ποίησή μου ότι ο έρωτας ούτε δαγκώνει, ούτε λερώνει, ούτε καθιστά έναν άνθρωπο ανήθικο αν αυτός είναι υπέρμαχος του έρωτα… Έχει άλλα τρωτά σημεία ο έρωτας που και αυτά τα αναφέρω. Στη συνέχεια και δίπλα με τον έρωτα παίζει και η αγάπη. Εδώ τα πράγματα αλλάζουν πολύ… όμως ποτέ και σε καμία περίπτωση το ένα δεν καταργεί το άλλο.

 

― Θα ήθελα την κατάθεση ενός στίχου σας που σήμερα σας εκφράζει απόλυτα και πιστεύετε ότι αντιπροσωπεύει επαρκώς την Θάλεια Καραμητσοπούλου.

Δύσκολη ερώτηση Γιώργο, παρ’ όλη την απλότητά της, γιατί δεν μπορώ να ξεχωρίσω έναν μόνο… όμως θα σου απαντήσω «σκέψου τις εναλλαγές της δύσης, μια παρεκτροπή χρωμάτων».

 

― Πιστεύετε ότι υπάρχει στους καιρούς μας μελοποιημένη ποίηση κι αν ναι, πως μπορεί κανείς να την αναζητήσει; Τραγουδιέται σήμερα η ποίηση; Τι μπορούμε να θεωρήσουμε ως μελοποιημένο ποίημα και τι όχι; Σχετίζεται με τις αξίες και τη νοοτροπία της εποχής μας;

Μετά το 1990, η ποίηση που μέχρι τότε θεωρείτο ως λογοτεχνία των «κουλτουριάρηδων» και είχε πατώσει, αρχίζει σιγά σιγά να ανασυγκροτείται. Αυτό το οφείλει στην μουσική και στην μελοποιημένη ποίηση. Λαός και ποιητές αλληλοδιδάσκονται. Δεν είναι πια προνόμιο σοφών να γράφουν, γιατί ο λόγος είναι έμπλεος με λαϊκούς στίχους. Μελοποιούνται εξαιρετικά ποιήματα πολλών και νέων ποιητών. Υπάρχει στην Ελλάδα μελοποιημένη ποίηση πιστεύω και μάλιστα έχω θαυμάσει μελοποιημένα ποιήματα συγκροτημάτων.

 

― Για το τέλος, θα ήθελα την ειλικρινή σας εκτίμηση για την φερόμενη ως «παραλογοτεχνία» ή και φαινομένων λογοκλοπής στην Ελλάδα. Θεωρείτε ότι υπάρχει, κι αν ναι, που εντοπίζεται;

Δυστυχώς υπάρχει Γιώργο και έχει καταντήσει μάστιγα… ο κλέψας του κλέψαντος έχουμε γίνει, ένα φαινόμενο όπου ευθύνεται πρώτα το διαδίκτυο και η «εύκολη προβολή εαυτού»… αλίμονο τώρα… να μην δείξουμε ότι ξέρουμε τον Ιονέσκο και τον Καβάφη.

Φαντάζομαι να τρίζουνε τα κόκκαλά τους… Εντοπίζεται κυρίως στην λογοτεχνία, στην μουσική, στην στιχουργική αλλά και αλλού. Καλοδουλεμένες αντιγραφές ευτυχώς δεν υπάρχουν, προσωπικά τις αναγνωρίζω από μακριά, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Ξέρεις είναι σαν το μοιραίο λάθος του δολοφόνου. Τότε δεν κάθομαι άπραγη, βγαίνω και «τα χώνω»… Να δεις που εξαφανίζονται στο δευτερόλεπτο.

Αλλά στην Ελλάδα ζούμε και την αγαπάμε και είναι στο DNA μας όλα αυτά. Μην μου πείτε μόνο ότι γίνονται μόνον εδώ. Θυμώνω. Και θυμώνω πολύ στην πρόθεση να κατηγορούν την πατρίδα μου.

Αν μπορώ με αφορμή αυτή την ερώτηση Γιώργο, θέλω να πω ότι για την λογοτεχνία εκτός από το έμφυτο ταλέντο, χρειάζονται και συνεχείς μελέτες πάνω στα ρεύματα της εποχής, αφού πρωτίστως έχουμε ξεσκονίσει όλα τα παγκόσμια παλιά. Τίποτα μα τίποτα δεν γίνεται έτσι, είτε κλέβεις είτε νοθεύεις, είτε αντιγράφεις.

 

Κατηγορία: ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Tags: ΘΑΛΕΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΟΛΑΝΘΗ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ