Σταμάτης Πάρχας: «Η κρίση έχει φέρει δυσκολίες αλλά έχει φέρει και παραγωγή τέχνης» / Συνέντευξη

Συνέντευξη στον Γιώργο Κόκκινο
5/10/2018

Ο ποιητής Σταμάτης Πάρχας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Είναι κατά σπουδές οικονομολόγος και έχει ασκήσει το επάγγελμα αρκετά, όπως και άλλα επαγγέλματα. Γράφει ποιήματα από φοιτητής και έχει δημοσιεύσει κάποια σε περιοδικά, έντυπα ή ηλεκτρονικά, και κάποια σε ανθολογίες και συλλογικές εκδόσεις. Τα τελευταία 3 χρόνια έχει δημιουργήσει έναν μικρό εκδοτικό φορέα, τις «μικρές εκδόσεις». Έχει εκδώσει μία ποιητική συλλογή, τις «Οθόνες», τη δεκαετία του ’80 όπου επανεξέδωσε προ τριετίας στις «μικρές εκδόσεις».

 

― Κύριε Πάρχα, σας γνώρισα μέσα από τα μελοποιημένα σας ποιήματα που περιλήφθηκαν στον ψηφιακό δίσκο «Παγίδες» που κυκλοφόρησε το 2001 με τη συνεργασία του Νίκου Πλάτανου στη μουσική σύνθεση. Ήταν αυτή η πρώτη σας μουσική συνεργασία; Και αν ναι, τι έχετε να μου πείτε γύρω από όλη αυτή την εμπειρία μελοποίησης;

Τα τραγούδια που γράψαμε με τον Νίκο χρονολογούνται – κάποια – ήδη από τη δεκαετία του ’80. Ναι, ήταν η πρώτη μου εμπειρία μελοποίησης στίχων μου η συνεργασία με τον Νίκο Πλάτανο. Για μένα, που αγαπώ πάρα πολύ τη μουσική, είναι μια εξαιρετική εμπειρία. Όταν γράφω στίχους, με στόχο να γίνουν τραγούδια, μέσα στον νου μου δημιουργείται έτσι κι αλλιώς ρυθμός, μια απροσδιόριστη αίσθηση μουσικής / μουσικότητας, που υπάρχει πάντοτε μέσα στην ποίηση. Το να τα ακούσω μετά με τη νέα μουσική ερμηνεία του συνθέτη μου δίνει έναν τεράστιο, ανεκτίμητο πλούτο. Όποτε έχω βρεθεί σπίτι του Νίκου για να μου πρωτοπαίξει στο πιάνο τα νέα μελοποιημένα τραγούδια, για μένα είναι η απόδειξη της δυνατότητας ύπαρξης μαγείας στον κόσμο που ζούμε.

 

 

― Είναι τελικά καλύτερα να διαβάζονται τα ποιήματα, να μελοποιούνται ή και τα δύο; Τι είναι προτιμότερο για σας ώστε να επιβιώσει στο χρόνο ένα ποίημα και να γίνει γνωστό;

Είναι απλώς διαφορετικές μορφές, διαφορετικές ερμηνείες. Η μουσικότητα υπάρχει πρώτα από όλα στον προφορικό λόγο. Διαβάζοντας δυνατά ένα ποίημα, ο αναγνώστης του προσδίδει μια δική του μουσικότητα συμβατή με το πλαίσιο – ρυθμικό και νοηματικό – που του έχει θέσει το ποίημα. Διαβάζοντας σιωπηλά, αυτή η μουσικότητα δημιουργείται ήσυχη εντός του. Η μελοποίηση προσθέτει και άλλα στοιχεία. Δεν υπάρχει κάποιος πάντοτε προτιμητέος τρόπος. Είναι διαφορετικές μορφές απόδοσης του ποιήματος όλες αυτές στον πραγματικό κυλώντα χρόνο.

 

«…Η μουσικότητα υπάρχει πρώτα από όλα στον προφορικό λόγο.…»

 

― Ποιους γνωστούς και καταξιωμένους ποιητές διαβάζατε και διαβάζετε ώστε να επωμιστείτε τη γνώση τους και να προχωρήσετε γράφοντας; Πιστεύετε ότι η γνώση των προηγουμένων, μας οδηγεί σε μια βαθύτερη σύλληψη νέων δημιουργιών;

Η ανάγνωση άλλων ποιητών πρώτα από όλα λειτουργεί όπως σε όλους τους αναγνώστες. Η ποίηση, κάθε τέχνη, είναι κοινό μας κτήμα, ανεξάρτητα από το αν οι ίδιοι δημιουργούμε νέα τέχνη. Η αθώα ιδιότητα του αναγνώστη δεν χάνεται με το να γράψεις. Η ανάγκη για την τέχνη είναι κοινή, από όποια θέση και αν την προσεγγίζεις. Σαφώς από την ποίηση παίρνεις ένα πλαίσιο όχι μόνο για να γράψεις εσύ, αλλά ένα πλαίσιο γενικότερο σκέψης και συναισθημάτων, επηρεάζομαι από τα διαβάσματά μου ακόμα και στον τρόπο που αισθάνομαι, όχι απλώς που γράφω. Και το πώς αισθάνομαι, χτισμένο και με τα διαβάσματά μου, με οδηγεί στο πώς θέλω να γράψω. Μεγαλώσαμε η γενιά μου με τραγούδια, με λαϊκά, με rock, blues, με κλασικά. Με επηρεάζουν πολύ τα τραγούδια, η ποίηση μέσα από τη μουσικότητά της. Όχι μόνο, φυσικά. Από τους Έλληνες ποιητές, η αγάπη μου ήταν πάντα στον Ρίτσο και τον Γκάτσο, εννοείται όμως και στον Σεφέρη, Καβάφη, Καρυωτάκη, Πολυδούρη, Καββαδία, Λειβαδίτη, Κατσαρό, από ξένους Cohen, Eliot, Robert Frost κλπ, αλλά δεν έχει τέλος αυτό, ο καθένας, Έλληνας και ξένος, από τον Όμηρο και τον Αρχίλοχο μέχρι τους παλιούς Κινέζους ποιητές ή μέχρι τον Brecht και την Κατερίνα Γώγου, έχει εκφράσει μια πτυχή του συλλογικού ανθρώπινου νου, της κοινής μας σκέψης.

 

 

― Πέρα από τη συγγραφική σας ιδιότητα γνωρίζω ότι δραστηριοποιήστε στο χώρο των εκδόσεων βιβλίων. Θα μας περιγράψετε με λίγα λόγια τι είναι αυτή η εκδοτική προσπάθεια και κυρίως πως και πότε άρχισε να γίνεται πραγματικότητα;

Ξεκίνησα τον εκδοτικό φορέα, τις «μικρές εκδόσεις», το 2015. Είναι μικρός φορέας, δουλεύουμε με φίλους, με εξωτερικούς συνεργάτες. Προσπαθούμε να εκδίδονται όμορφα βιβλία, κάποια που να έχουν κάτι να πουν. Να δίνουμε βήμα σε ανθρώπους που αξίζει, με συνθήκες φιλικές προς τον αναγνώστη και τον συγγραφέα. Ο ρόλος του εκδότη είναι απλώς να φέρει τα κείμενα μέχρι τον αναγνώστη.

 

― Με λίγα συνοπτικά λόγια, τι αποτελεί για εσάς λογοτεχνία; Για την ακρίβεια, τι θεωρείτε εσείς «καλή» λογοτεχνία; Υπάρχει καλή και κακή λογοτεχνία τελικά;

Υπάρχει, κατά τον Roland Barthes, ο ορισμός ενός έργου τέχνης γενικότερα, ότι για να είναι έργο τέχνης πρέπει να έχει ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Ναι, φυσικά υπάρχει καλή λογοτεχνία και, ας την πούμε, πρόχειρη λογοτεχνία. Χρειάζεται καλή πρόθεση, πρώτα από όλα, από τον δημιουργό, να θέτει ως προτεραιότητα το έργο έναντι του εαυτού του, χρειάζεται ο δημιουργός να αισθάνεται κάτι που αισθάνονται και άλλοι, υπάρχει και η τεχνική, στον βαθμό που εξυπηρετεί την επικοινωνία με τον αναγνώστη. Δεν μπορούμε ποτέ να δώσουμε ακριβή ορισμό του πώς γίνεται «καλή» η λογοτεχνία. Όταν όμως έχει γίνει, απλά το ξέρουμε.

 

«…υπάρχει καλή λογοτεχνία και, ας την πούμε, πρόχειρη λογοτεχνία…»

 

― Πρόσφατα έγινε μια επανα-παρουσίαση του ψηφιακού δίσκου Παγίδες από τους συντελεστές του. Σκέφτεστε σε μια μελλοντική συνεργασία ή την επανακυκλοφορία του ψηφιακού δίσκου σε κάποια άλλη μορφή; Ας πούμε, δίσκο βινυλίου; Μπορεί κάποιος σήμερα να το προμηθευτεί από κάπου ή μπορεί να τύχει ακρόασής του από κάποια ηλεκτρονική πηγή στο διαδίκτυο;

Δεν σχεδιάζουμε κάποια επανακυκλοφορία, όχι. Ο δίσκος περιλαμβάνει κάποια από τα τραγούδια που είχαμε γράψει μαζί με τον Νίκο Πλάτανο από τη δεκαετία του ’80 και ακόμη τα αγαπάμε πάρα πολύ. Δεν είμαι από τους λάτρεις του βινυλίου. Βεβαίως έχω αρκετούς παλιούς δίσκους βινυλίου που αγαπώ, αλλά δεν έχω πάθος με το μέσο καθαυτό. Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία στον ήχο αποδίδει εξίσου καλά, μάλλον καλύτερα κιόλας, και αποφεύγεις εκείνα τα ενοχλητικά σκρατς όταν ακούς. Ο δίσκος διατίθεται από εμάς στις «μικρές εκδόσεις» (www.mikresekdoseis.gr, stamatis.parhas@mikresekdoseis.gr) – μπορούμε να τον στείλουμε – και υπάρχει και στο ιστορικό music corner, Πανεπιστημίου 56 & Μπενάκη στο κέντρο της Αθήνας.

 

 

― Σαν ακροατής της σύγχρονης μουσικής και σαν αναγνώστης της σημερινής λογοτεχνίας, τί είναι αυτό που σας κεντρίζει την προσοχή και πέφτει κατευθείαν το μάτι σας; Τι θα επέλεγε ο Σταμάτης Πάρχας για να ακούσει ή να διαβάσει τον ελεύθερο χρόνο του;

Πολλά. Δεν θέλω να μπω σε ονοματολογία, υπάρχει όμως πάρα πολύ πολύ αξιόλογο και συγκινητικό υλικό, τόσο από γνωστούς όσο και από αγνώστους. Παραδοσιακό υλικό, πιο πρωτοποριακό, εύπεπτο, πιο δύσκολο. Όλα παίζουν τον ρόλο τους, ο νους μας χωράει πάρα πολλά και καλό είναι να ανοίγει, να είναι ευέλικτος. Η κρίση έχει φέρει δυσκολίες μεγάλες στους δημιουργούς, αλλά έχει φέρει και παραγωγή τέχνης. Όχι η κρίση, μάλλον, οι άνθρωποι το έχουμε κάνει αυτό.

 

«…Η κρίση έχει φέρει δυσκολίες μεγάλες
στους δημιουργούς, αλλά έχει φέρει και παραγωγή τέχνης…»

 

― Ασχολείστε επίσης με το ραδιόφωνο στο σταθμό Μετα-δεύτερο. Μιλήστε μας λίγο για το πώς προέκυψε αυτή τη ανάγκη για το ραδιόφωνο αλλά και πως διαφαίνεται η ραδιοφωνική του υπόσταση μέσα από το διαδίκτυο στις μέρες μας;

Όταν έκλεισε η ΕΡΤ επί κυβέρνησης Σαμαρά, δημιουργήθηκε η ΕΡΤopen. Εκεί κατέφυγαν και κάποιοι παραγωγοί του Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΤ, δεν έτυχαν όμως της εκτίμησης και σεβασμού από τους υπεύθυνους της ΕΡΤopen. Όλοι ζητούσαν ειδήσεις και πολιτική επιρροή, ελάχιστοι τον πολιτισμό. Έφυγαν λοιπόν οι του πολιτισμού και, μαζί με νέους συνεργάτες και κάποιους από τον 902 τότε που επίσης έκλεινε, δημιούργησαν το μετα-δεύτερο. Εγώ ενεπλάκην ελάχιστα μετά, μέχρι τότε ήμουν απλώς σταθερός φανατικός ακροατής ραδιοφώνου. Αφορμή κάποιοι παλιοί φίλοι που βρίσκονταν μέσα. Το ραδιόφωνο είναι ένα ήπιο αλλά συνεχούς επιρροής μέσον, φιλικό πολύ στον ακροατή, που μπορεί να σε συνοδεύει όλο το 24ωρο. Το μετα-δεύτερο (www.metadeftero.gr) είναι ένα πλήρως δομημένο πρόγραμμα πολιτιστικού ραδιοφώνου (με rock, jazz, κλασική μουσική, λαϊκά, ρεμπέτικα, σύγχρονα έντεχνα, βιβλιοεκπομπές, θέατρο, εικαστικά, φιλοσοφία, κλπ κλπ κλπ), λειτουργεί σε εθελοντική / συνεργατική βάση από 80 παραγωγούς και τεχνικούς, προσπαθεί να καλύψει ένα κενό στον δημόσιο χώρο της ραδιοφωνίας του πολιτισμού. Το διαδίκτυο είναι πλέον πολύ διαδεδομένο σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού – αν και η έλλειψη εκπομπής στα fm σίγουρα ακόμα μας μειώνει ακροατήριο στην Ελλάδα.

 

 

― Έχουν κυκλοφορήσει τα ποιήματά σας σε βιβλίο; Πόσα βιβλία και ποιες χρονολογίες;

Όπως σας απάντησα παραπάνω, έχω κυκλοφορήσει μόνο μία συλλογή σε βιβλίο, τις Οθόνες, τη δεκαετία του ’80, επανεκδόθηκε και υπάρχει στις «μικρές εκδόσεις» το 2015. Έρχεται η ώρα σιγά σιγά να ετοιμαστεί και μία ακόμα.

 

― Για το τέλος θα ήθελα να κλείσετε με δυο-τρεις από τους στίχους σας που πιστεύετε ότι σας χαρακτηρίζουν.

Από τις Οθόνες θα σας αφήσω με το «… σύρθηκα ως εδώ με φόβο να κοιτάξω στα ματάκια σου τον καινούργιο χάρτη του κόσμου, τώρα που μείναν σκελετοί με τρυφερά χαμόγελα και μαργαρίτες στα δάχτυλα»
«ξημερώνει ανίατη αγάπη, κάθεται χωρίς βιασύνη και χαϊδεύει τον ορίζοντα»

Κατηγορία: ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Tags: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΠΑΡΧΑΣ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ